برچسب: فساد اقتصادی پهلوی

رابرت گراهام در کتاب ایران؛ سراب قدرت می‌نویسد که رضاشاه علی‌رغم ظاهر حکومت مدرن، فردی خودکامه و بی‌رحم بود و بخش عمده‌ای از ثروتش را از طریق رشوه، خرید ارزان، غصب و به‌ویژه تصاحب زمین‌ها به دست آورد.

پیتر آوری در کتاب ایران مدرن بیان می‌کند که اصلاحات رضاشاه زمینه‌ساز پیدایش گروهی طماع شد که منابع عمومی را به سود شخصی منحرف می‌کردند. خود شاه با طمع‌ورزی به زمین و ثروت، الگوی این رفتار شد و فساد از رأس حکومت به پایین سرایت کرد؛ به‌گونه‌ای که حتی در صورت اتهام به فساد، نزدیکان او به‌راحتی از قانون می‌گریختند و معیارهای اخلاقی به سخره گرفته می‌شد.

رضا شاه با تصاحب اجباری زمین‌های روحانیون و مالکان بزرگ، خانواده‌اش را به یکی از بزرگ‌ترین زمین‌داران کشور تبدیل کرد، بی‌آنکه اصلاحات کشاورزی مؤثری انجام دهد؛ نتیجه این شد که تولید و معیشت روستاییان تغییر نکرد و صنعتی‌شدن کشور به تعویق افتاد.

سر ریدر بولارد می‌نویسد که برخی نارضایتی‌ها از رضا شاه ناشی از خِست‌های جزئی او بود؛ مانند استفاده از آب باغ‌های مردم برای کاخ‌ها یا خرید باغ شهرداری تهران برای ساخت هتل شخصی.

محمد قلی مجد در مورد فساد مالی در دوره رضا شاه، می‌گوید: در ایران فساد مالی به حدی رایج و نهادینه شده که بسیاری از مقامات برای جبران حقوق ناکافی به آن متوسل می‌شوند؛ بدترین شکل آن، برداشت از حقوق سربازان و افراد کم‌درآمد است.

رضا شاه هنگام تبعید نزدیک به ۳۰ میلیون پوند در بانک‌های لندن داشت که در جنگ جهانی دوم توسط بریتانیا مسدود شد. پس از مرگ او در ۱۳۲۳ شمسی، این دارایی عظیم آزاد و به محمدرضا شاه منتقل شد.

محمد قلی مجد می‌گوید: رضا شاه بیش از ۲۰ میلیون پوند از ۳۱میلیون پوند درآمد نفت ایران را به سرقت برد و به حساب‌های شخصی خود در لندن واریز کرد؛ رقمی که در آن زمان می‌توانست ایران را مالک بخش بزرگی از سهام شرکت نفت ایران و انگلیس کند.

در طول بیست سالی که رضاخان دیکتاتورِ ایران بود، نواحی وسیعی از کشور، شامل ۷۰۰۰ روستا، آبادی و مرتع، به ملک شخصی وی تبدیل شد.

ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﺴﺘﻨﺪی وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻧﺸﺎن می‌دﻫﺪ از ۱۵۵ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻری ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺣﻖ‌اﻻﻣﺘﯿﺎز ﻧﻔﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪ، ﺣﺪاﻗﻞ ۱۰۰ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر آن را رﺿﺎﺷﺎه ﺑﻪ ﺟﯿﺐ زد.